Inwestytura Prezydenta Karola Nawrockiego na Wielkiego Mistrza Orderów.

Inwestytura Prezydenta RP Karola Nawrockiego na Wielkiego Mistrza dwóch najwyższych polskich odznaczeń cywilnych, Orderu Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski (Polonia Restituta). Ceremonia odbyła się 6 sierpnia 2025 roku w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego w Warszawie. Centralnym motywem jest idea ciągłości państwa oraz polityka pamięci realizowana przez prezydenturę poprzez ordery.

Zamek, niegdyś rezydencja królów, przemawia dziś do wyobraźni jako materialny świadek polskiej ciągłości, zniszczony z premedytacją w czasie wojny. Odbudowany także jako deklaracja wartości, które Polacy uznają za najcenniejsze, a współczesnej Polsce przypomina o swoim rodowodzie. W gablotach lśnią historyczne insygnia: Łańcuch Orderu Orła Białego, sporządzony z inspiracji króla elekta Stanisława Augusta na jego koronację 25 listopada 1764 roku, oraz wyjątkowy Miecz Orderu Orła Białego, narzędzie pasowania nowych kawalerów. Sejm w 1932 roku nazwał Łańcuch „klejnotem Rzeczypospolitej”, potwierdzając jego rangę jako Odznaki Godności Wielkiego Mistrza, którą z urzędu dzierży Prezydent RP.

Ceremonia ma nie tylko wymiar symboliczny, ale i wyraźne umocowanie w prawie. Kanclerz Orderu Orła Białego, prof. Michał Kleiber, odczytuje proklamację: zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy z 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach, nowo obrany Prezydent staje się szesnastym Wielkim Mistrzem Orderu Orła Białego. Po odczytaniu proklamacji następuje moment kulminacyjny, symboliczne przejęcie zwierzchnictwa nad orderami i podpisanie protokołów inwestytury.

Eksponowane w sali insygnia mówią własnym językiem. Łańcuch Orderu Orła Białego, „klejnot Rzeczypospolitej”, oznacza odpowiedzialność za tradycję i jej ciągłość. Miecz, którym król pasował kawalerów, przypomina, że honor to nie tylko dekoracja, to zobowiązanie. W scenariuszu te dwa przedmioty dopełniają sens uroczystości, zwierzchnictwo nad orderami to w istocie przyjęcie pieczy nad pamięcią państwa.

W swoim wystąpieniu Prezydent Karol Nawrocki osadza wydarzenie w długim trwaniu od ustanowienia Orderu Orła Białego 320 lat temu, przez dramat utraty i odrodzenia po 1918 r., po przerwanie ciągłości po 1945 r. i jej przywrócenie po 1989 r. Wymienia nazwiska, które ukształtowały współczesną wyobraźnię solidarności i niepodległości: Jana Olszewskiego, Annę Walentynowicz, Jana Józefa Lipskiego, Aleksandra Halla, św. Jana Pawła II, Joannę i Andrzeja Gwiazdów.

„Polityka orderowa” - jak mówi Prezydent - jest częścią polityki pamięci państwa polskiego. Jej celem jest „odnawiać poczucie naszej wspólnoty narodowej wokół tożsamości, z których jesteśmy zbudowani”, wskazując wzorce godne naśladowania w życiu społecznym, politycznym, sportowym czy kulturalnym. To zwięzła definicja roli państwa w sferze symboli, nagradzać to, co łączy, przypominać to, co zobowiązuje.

Istotną oś przemówienia stanowi odwołanie do Karoliny Lanckorońskiej, która określała patriotyzm jako „poczucie absolutnej przynależności” i „pierwszeństwo wykonywania swoich obowiązków wobec wspólnoty narodowej”. Prezydent rozwija tę myśl: wspólnota narodowa kształtowana jest od ponad tysiąca lat na wartościach chrześcijańskich, zakorzeniona w pamięci historycznej i w „pięknym języku polskim”. W tej ramie Orzeł w koronie, centralny motyw Orderu Orła Białego staje się żywym symbole, ptakiem, który „wzbijał się do polskiej niepodległości” i przypomina, że „jesteśmy narodem silnym, dumnym” i świadomym swej tożsamości.

Prezydent nie obiecuje rzeczy niemożliwych „nie wszystkich wspaniałych Polaków uda się w trakcie kadencji odznaczyć” lecz formułuje jasną prośbę do Kapituł, by w kolejnych pięciu latach honorowymi godnościami nagradzać tych, „którzy czują absolutną przynależność do ojczyzny i pierwszeństwo w służeniu Rzeczypospolitej”. To program pozytywny i zarazem kryterium: odznaczenie nie jest celem samym w sobie, ale publicznym uznaniem służby.

Finał wystąpienia łączy politykę z klasyczną polszczyzną. Pada cytat z Jana Kochanowskiego, skrystalizowana etyka obywatelska: „A jeśli komu droga otwarta do nieba? Tym, co służą ojczyźnie.” Reszta, jak przypomina Prezydent, „co im zazdrość zabierze, Bóg nagradzać będzie.” W tej aluzji pobrzmiewa coś więcej niż literacka erudycja, to przekonanie, że najbardziej cenne nagrody za służbę nie mieszczą się w protokole, lecz w porządku moralnym.

Inwestytura na Wielkiego Mistrza Orderu Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski, to publiczne potwierdzenie, że głowa państwa staje się depozytariuszem tradycji od Pierwszej przez Drugą po Trzecią Rzeczpospolitą i że przez pryzmat orderów państwo rozpoznaje i wynosi to, co cementuje wspólnotę. Łańcuch i Miecz „dwa towarzyszące inwestyturze znakomite symbole orderowej przeszłości” świadczą, że Prezydent jest dziedzicem władzy symbolicznej, która funduje ciągłość, oraz tej, która nadaje sens współczesności.

Gdy milkną fanfary, zostaje program, odznaczać nie dla dekoracji, lecz dla pamięci; nie dla próżności, lecz dla wspólnoty. I wezwanie, które spina całość klamrą: „Niech żyje Polska!”

Artykuł oparty jest na autentycznym przebiegu ceremonii i wiernie oddaje jego przebieg.

Redakcja Wyspa TV